Overslaan en naar de inhoud gaan
Vluchtelingenkamp Congo

5 vragen over de situatie in DR Congo

De Democratische Republiek Congo is een gigantisch groot land en enorm rijk aan grondstoffen. Dat is precies het probleem: de wereld vecht erom. M23 rukt op en wint terrein in het land; de steden Goma en Nyabibwe zijn inmiddels met veel geweld door de militie ingenomen. Honderdduizenden mensen zijn op de vlucht. Wat is er precies aan de hand? 5 vragen en antwoorden over de situatie in Congo.

1. Waarom wordt er gevochten in Congo?

Congo is net zo groot als Spanje, Frankrijk, Duitsland, Zweden en Noorwegen samen. Een gigantisch groot oppervlak dat enorm rijk is aan grondstoffen. M23 is uit op controle over die grondstoffen. Daar is wereldwijd namelijk grote behoefte aan, bijvoorbeeld voor de productie van mobiele telefoons en microchips. Begin 2024 begon de M23-militie aan een opmars in het oosten van het land. De afgelopen weken namen ze de steden Goma en Nyabibwe met veel geweld in en trekken nu naar het zuiden.

Refugee camp in Goma, Congo

2. Wat maakt de situatie in Congo zo complex?

ZOA’s werkgebied bevindt zich in het oosten van Congo, aan de grens met Uganda, Rwanda en Burundi. Daar is de situatie heel ingewikkeld. Er zijn politieke en etnische spanningen. Niet alleen intern, maar ook tussen groepen aan weerszijden van de grens met de drie landen. Gewapende groepen trekken rond, roven, moorden en verkrachten. Kindsoldaten worden geronseld door rebellen. Seksueel geweld – tegen vrouwen – is aan de orde van de dag, het wordt gezien als weapon of war. Door de recente opmars heeft M23 nu de controle over de toevoer van belangrijke mineralen zoals coltan en goud, die rijkelijk voorkomen in het oosten van Congo. Gezien de belangen en partijen in het conflict kan het nog verder escaleren en mogelijk in een regionaal conflict uitmonden.​

3. Hoeveel mensen zijn getroffen door het geweld in Congo?

Het geweld van de afgelopen jaren dreef al ruim 7 miljoen mensen binnen Congo op de vlucht. Door de stevige opmars van M23 afgelopen weken zijn nog eens honderdduizenden mensen gevlucht. De levensomstandigheden in Goma en de omliggende kampen waren al rampzalig voordat het geweld escaleerde. Er waren al tekorten aan water, voedsel en onderdak, slechte toegang tot gezondheidszorg en wijdverbreid gendergerelateerd en seksueel geweld.​ 

Door de gevechten worden medische voorzieningen overspoeld met gewonden. Basisvoorzieningen zijn vernield, beschadigd of kunnen niet opereren. ​Elektriciteit en drinkwater zijn afgesloten, waardoor de bevolking gedwongen is om onbehandeld water uit het Kivumeer te drinken. Deze situatie stelt duizenden mensen bloot aan het onmiddellijke risico van door water overgedragen ziekten zoals cholera.​ Veel families zijn getraumatiseerd door het verlies van hun dierbaren. Anderen hebben hun eigendommen verloren en lijden gebrek aan alles. ​

4. Wat voor humanitaire hulp hebben mensen in Congo nodig?

Door de gevechten is de infrastructuur in Goma ernstig beschadigd. Waterleidingen zijn kapot en de elektriciteit is uitgevallen, wegen zijn geblokkeerd en er is geen toegang tot GPS en internet. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meldde in januari 2025 meer dan 774 doden, 2.880 gewonden en meer dan 500.000 ontheemde burgers. ​Maar liefst 25 miljoen mensen in het land zijn afhankelijk van humanitaire hulp. De meest urgente noden zijn op het gebied van drinkwater, voedselvoorziening, gezondheidszorg en de bescherming van vrouwen en kinderen. 

Child in Congo

5. Wat doet ZOA in Congo?

Sinds 2008 werkt ZOA in Noord- en Zuid-Kivu om de bevolking te ondersteunen in een onstabiele context die wordt gedomineerd door armoede, voedsel-onzekerheid, wijdverbreid geweld, gemeenschapsconflicten en natuurrampen. ​ZOA heeft momenteel een team van 39 lokale en 3 internationale medewerkers in de regio met kantoren in Goma, Bukavu en Uvira. ​ZOA is er voor Congolezen op de vlucht voor het geweld. We verlenenlevensreddende hulp aan bevolkingsgroepen in Goma en omgeving met geld voor voedsel en andere essentiële behoeften én veilig en schoon water. ​

We zijn er in Congo ook voor hen die na een vlucht voor geweld terugkeren en geen aanspraak meer kunnen maken op hun land, doordat landrechten slecht of niet vastgelegd zijn. We helpen boeren met registratie van landrechten en verbeteren van de landbouwopbrengst. We zetten daarnaast in op sociotherapie, waarbij mannen en vrouwen in groepsgesprekken leren om te gaan met trauma’s uit het verleden, waardoor zij weer op een positieve manier in het leven kunnen staan. Ook helpen we vrouwen – na een verleden van seksueel geweld of prostitutie – om door middel van trainingen in zelfstandig ondernemerschap deel te nemen aan spaar- en leengroepen.

Werken in Congo is ingewikkeld en soms zeer gevaarlijk. Al enkele keren moesten onze teams geëvacueerd worden. Maar we zijn er. Met jouw hulp kunnen we trouw blijven. Het Christelijk Noodhulpcluster, waar ZOA bij hoort, is een noodactie gestart. Help je mee met een gift?

Doneer en help mensen in Congo

Jouw gift maakt het mogelijk om mensen in Congo te helpen.