“Eigenlijk heb ik wel een goede periode gekozen om in Jemen te werken”, zegt Gerrianne grappend. “Tijdens de coronacrisis zat de rest van de wereld ook op slot. Daardoor zijn mensen iets beter gaan begrijpen wat het is om hier te functioneren, met zoveel beperkingen en onzekerheid. Hier ervaren we precies dat gevoel van een lockdown. Maar dan permanent.”
Bloed, zweet en tranen voor de Jemenieten
Bang is ze niet geweest, wel oververmoeid door talloze nachten in de schuilkelder. Tweeënhalf jaar werkte Gerrianne Pennings voor ZOA in Jemen, waar al sinds 2015 een burgeroorlog woedt. Nu keert ze voorlopig terug naar Nederland. “De Jemenieten zijn de enige reden waarom ik het hier zo lang heb weten vol te houden.”
13 oktober 2022
Gerrianne werkte 2,5 jaar voor ZOA in Jemen
Leven in een permanente lockdown
Tweeënhalf jaar lang gaf de Nederlandse Gerrianne Pennings (30) haar hart en ziel aan Jemen. Vanuit hun ‘Prison Palace’ in hoofdstad Sana’a bewaakte ze met haar teamgenoten de kwaliteit en voortgang van ZOA’s projecten in het door oorlog geteisterde land. Het “leven in een permanente lockdown” viel haar zwaar, maar ze hield vol. Alleen vanwege de Jemenieten.
De oorlog in Jemen brak uit in 2015. Het conflict is een strijd van de bevolking tegen de machthebbers, en tussen het noorden en het zuiden van het land. Door bemoeienis van andere landen is het ook een internationaal conflict geworden. In april van dit jaar leek het tij te keren: er kwam een wapenstilstand, die uiteindelijk tot begin oktober duurde.
“We hoopten allemaal zo dat de wapenstilstand voor lange tijd verlengd zou worden”, vertelt Gerrianne, die haar dertigste verjaardag vierde op de dag waarop het staakt-het-vuren afliep. “Maar helaas mocht dat niet zo zijn. De toekomst blijft nu erg onzeker voor de Jemenieten.”
Prison Palace
Het zijn juist de Jemenieten waar Gerrianne zich de afgelopen tweeënhalf jaar “met hart en ziel” voor heeft ingezet. Na haar masterstudie Internationale Migratie en Sociale Cohesie ging ze in 2017 voor ZOA aan de slag in Uganda. Vlak voor het uitbreken van de coronacrisis verliet ze dat land, om het na een korte periode in Nederland te verruilen voor Jemen.
Ze begon er als coördinator voor Monitoring, Evaluation, Accountability and Learning en kreeg daar later de rollen van Manager of Programme Quality en Grant coördinator bij. Ze houdt zich voornamelijk bezig met het bewaken van de kwaliteit en de voortgang en financiering van de projecten van ZOA in Jemen. Die richten zich vooral op het verlenen van noodhulp met cash vouchers en zorgen voor schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen en bewustwording rondom hygiëne. Deze steun is hard nodig, omdat een groot deel van de Jemenieten al jaren op het randje van de hongersnood balanceert.
Gerrianne heeft een pittige combinatie van functies, in een minstens zo pittige omgeving. “Je hele leven is je werk hier”, vertelt ze in haar laatste weken voor vertrek uit Jemen. Een paar keer heeft ze kunnen reizen naar projectlocaties in het land. Maar de meeste dagen spelen zich volledig af in het ZOA kantoor en teamhuis ernaast in Jemens hoofdstad Sana’a.
“We noemen het onze Prison Palace”, zegt ze grijnzend. “Hier werk ik, sport ik, kook ik en ontspan ik. We kunnen nooit zomaar de straat op. Nooit alleen boodschappen doen. Overal hebben we toestemming voor nodig.”
Als ze permissie krijgt om met één van de chauffeurs de deur uit te gaan, draagt ze een abaya (lange zwarte jurk) en een hijab (hoofddoek). “Ik zie het maar als mijn werkuniform”, vertelt ze. “De kleding went. Maar al met al vraagt het veel van je om zoveel vrijheid te moeten inleveren.”
Schuilkelder
Onder meer vanwege het conflict is alles in Jemen ingewikkeld, zegt Gerrianne. “Alles kost tijd en duurt lang.” In Uganda was ze al wel gewend geraakt aan een lossere cultuur, maar de onzekerheid in Jemen ervaart ze als van een hele andere orde. “Werkelijk alles is onzeker. Je moet altijd plan B, C, D, E, F en G klaar hebben.”
Begin dit jaar moest plan G bijna dagelijks in werking treden, toen het geweld in het land flink intensiveerde. Vanwege hevige luchtaanvallen op Sana’a bracht het ZOA team nacht na nacht in de schuilkelder door. Twee maanden lang.
“Bijna elke nacht werden we wakker door de bommen en vliegtuigen”, herinnert ze zich. “Na een paar van dat soort nachten ging ik er al rekening mee houden. Voor ik ging slapen legde ik mijn sokken en opgeladen telefoon klaar. En we zorgden voor een voorraad koekjes en chocolade in de schuilkelder. Dan waren de nachten daar beter uit te houden.”
Het was een hele intensieve periode, ook voor de Jemenitische teamleden. Bang is Gerrianne niet geweest. “Maar wel oververmoeid, vanwege al die slapeloze nachten. Ondertussen probeerden we het werk wel door te laten gaan. Het gaf tegelijk een bijzonder soort saamhorigheid. We waren allemaal uitgeput.”
Gastvrij en weerbaar
Er volgde een periode van relatieve rust. De grote vraag is nu hoe het verder zal gaan met Jemen. De heftige twee maanden aan het begin van jaar droegen bij aan Gerrianne’s besluit om het land te verlaten – hoe moeilijk ze dat ook vindt. “Op een gegeven moment merkte ik aan mijn lijf dat ik te lang in een abnormale situatie heb gezeten. Het is genoeg geweest. Ik heb mijn bloed, zweet en tranen gegeven aan dit land. Nu verlang ik naar wat meer vrijheid. En vooral ook naar mijn familie. Die heb ik erg gemist.”
De keuze om te vertrekken hebben de meeste Jemenieten niet – daar is ze zich maar al te goed bewust van. Ze verloor haar hart aan het volk. “De Jemenieten zijn de enige reden waarom ik het zo lang heb weten vol te houden hier. Het zijn zulke fantastische mensen. Ontzettend gastvrij en weerbaar. Zelfs na bijna acht jaar oorlog staan ze nog steeds niet met de handen omhoog om hulp te ontvangen. Ze kiezen ervoor hun problemen samen aan te pakken. Dat is echt bijzonder om te zien.”
Gerrianne’s motivatie ligt ten diepste bij de mensen waar ze voor werkt. Dat heeft ze zich in Jemen meer dan ooit gerealiseerd. “Het gaat niet om mij”, zegt ze. “Ik ben maar een klein deel van het geheel. Het gaat om ons samen. In Liefde, met een hoofdletter, kunnen we het verschil maken.”
Supermarkt
Gerrianne gaat de Jemenieten missen, dat weet ze zeker. Maar tegelijk kijkt ze uit naar de vrijheid in een Nederland zonder coronamaatregelen. Een einde aan de lockdown. Eindelijk. “Als ik straks in Nederland ben, ga ik allereerst alleen op de fiets naar de supermarkt!”
Doneer en help mensen op de vlucht
Mensen in Jemen, maar ook andere landen, ondervinden dagelijks de gevolgen van terreur en geweld. Om hen te helpen hun leven weer op te pakken, werkt ZOA aan herstel en vertrouwen.
Help je mee dit mogelijk te maken? Met een gift van €35 kunnen bijvoorbeeld 15 mensen deelnemen aan een gespreksgroep voor traumaverwerking en herstel van relaties.