Noodhulp en wederopbouw in Indonesië: “Ons nieuwe huis is geweldig!”

wederopbouw na verwoesting

Een mooie toekomst tegemoet

Willem van Burgsteden, Reni Yuslia en Mona Saroinsong waren er nauw bij betrokken. Zij vertellen over de verwoesting, maar ook over de investeringen en de veerkracht van de bevolking. “Ik ben zo dankbaar dat ik heb mogen meebouwen aan de levens van mensen die eerst alles kwijt waren en nu een mooie toekomst tegemoet kunnen zien.”

Van noodhulp…

Na de aardbeving op Lombok vloog Willem van Burgsteden van ZOA’s noodhulpteam vrij snel naar dit Indonesische eiland en zag de verwoesting met eigen ogen: “De nood was enorm groot. Maar ZOA kan snel schakelen en beslissen, we werken met korte lijntjes. Dus binnen tien dagen hadden we onze eerste distributie onder de bewoners van het eiland. In samenwerking met lokale partners deelden we voedsel, zeep, dekens, tentzeilen, hygiënepakketten en schoon drinkwater uit.” Een maand later werd het eiland Sulawesi getroffen door aardbevingen en een tsunami. Willem herinnert zich: “Hele dorpen waren verdwenen, omdat zand zich vermengde met het water erboven en zo drijfzand werd.” Ook nu kwam ZOA direct in actie om de eerste nood te lenigen, wat na lieverlee overging in wederopbouw.

Een van de organisaties met wie ZOA samenwerkte, was de Amerikaans-Canadese organisatie World Renew. Projectmanager Mona Saroinsong, die zelf op Sulawesi opgroeide, vertelt: “In de noodhulpfase deelden we voedsel en andere noodzakelijke artikelen uit in zo’n zestien dorpen. In de tweede fase richtten we ons alleen op degenen met de grootste nood, in zo’n zes dorpen op het eiland.” Mona nam verschillende mensen aan en stuurde ze eropuit om informatie te verzamelen. Eén vraag stond daarbij steeds centraal: wat heb je nodig? “We organiseerden bijeenkomsten met de leiders van de dorpen en gemeenschappen. Soms kwamen er wel tweehonderd mensen op af. Ze waardeerden het enorm dat er echt naar hen geluisterd werd.”

… naar wederopbouw

ZOA’s wederopbouw betrof de bouw van van 704 (semi) permanente huizen, inclusief sanitaire voorzieningen en schoon water, bestand tegen aardbevingen. Verder was er landbouwverbetering, het opzetten van ondernemingen, psychosociale hulp voor traumaverwerking en training van lokale teams in rampbestrijding. Daarnaast ging ZOA de bergen van Sulawesi in om de bewoners daar op te zoeken. Willem: “Je denkt aanvankelijk dat zij niet zoveel last zouden hebben van de aardbeving en tsunami, maar niets was minder waar. Er hadden zich aardverschuivingen en modderstromen voorgedaan. En het meest schrijnende was: in de bergen heerste heel veel armoede. De bewoners hadden geen drinkwater, nauwelijks voedsel, geen onderwijs. We hebben ook deze mensen kunnen helpen met noodhulp en wederopbouw.”

Willem geeft als voorbeeld het opzetten van een zijderupsvlinderteelt als alternatieve bron van inkomsten, of een kippenboerderij. Omdat zelfredzaamheid een belangrijk thema is bij wederopbouw, hielp ZOA ondernemers op Lombok en Sulawesi ook met het opzetten van een goed businessplan en trainingen. Willem: “Het is fijn dat we een breed mandaat hebben, waardoor we op heel veel sectoren van de samenleving kunnen inzetten.”

Comfort en waardigheid

Reni Yuslia, een enthousiaste Indonesische dame, was de brug tussen ZOA en de lokale organisaties. “Ik deed van alles: contacten leggen, relaties bouwen, monitoren, evalueren, communiceren, vertalen. Echt een geweldige baan.” Ze benoemt één van de successen in de wederopbouw: de introductie van een nieuwe methode voor het verbouwen van rijst. “De oogst is hierdoor met 30 procent verhoogd. De boeren hebben nu een veel beter inkomen en er is weer voldoende rijst voor iedereen.”

Ze vervolgt: “Het was een hele moeilijke tijd voor heel veel bewoners, maar met deze hulp konden ze hun leven weer opbouwen. ZOA zorgde ervoor dat mensen weer een beetje comfort kregen, en waardigheid. Dat vind ik ontzettend betekenisvol. Iedereen is in de eerste plaats een mens – geen slachtoffer. En ZOA behandelt hen ook zo, door oprecht interesse te tonen en te vragen wat ze nodig hebben. Dat heeft een hele positieve invloed gehad op de mensen hier.”

Groot verschil

Wat heeft Willem, Mona en Reni geraakt in hun werk op Lombok en Sulawesi? Reni: “Een aardbeving kan iedereen overkomen. Wat mij raakt is dat mensen via ZOA ervoor gekozen hebben om de Indonesiërs te helpen. Ze hadden ook een ander land kunnen kiezen. Zij kennen onze namen niet en weten niet wie we zijn. Ze hoorden alleen over mensen in Indonesië die alles kwijt waren. Daar kunnen we toch alleen maar dankbaar voor zijn?”

Reni is ervan overtuigd dat het werk dat ZOA in Indonesië gedaan heeft een positief effect op de lange termijn heeft. “ZOA bouwde niet alleen huizen, maar trainde ook mensen zodat ze nu voorbereid zijn op natuurrampen. Bijvoorbeeld dat je een kussen boven je hoofd moet houden als je een instortend gebouw uitrent. Het is zo simpel, maar dit soort kennis maakt een groot verschil.” De vaktrainingen waarin ZOA voorzag, hebben de mensen op Lombok en Sulawesi bovendien een beter toekomstperspectief gegeven, stelt ze. “Het heeft mijn eigen leven ook verrijkt. Ik ben zo dankbaar dat ik heb mogen meebouwen aan de levens van mensen die eerst alles kwijt waren en nu een mooie toekomst tegemoet kunnen zien!”

Diepe indruk

Mona herinnert zich een oude, tengere vrouw, die les gaf aan kleine kinderen. “Eén van haar kinderen had een huis van ons gekregen. Elke keer als ik in haar dorp kwam, groette ze me heel hartelijk. Ze was zo onder de indruk van het feit dat iemand aandacht aan haar gaf.” Toen Mona voor een paar maanden in het gebied moest logeren, vroeg ze de oude dame of ze bij haar in huis mocht. “Dat vond ze geweldig. Het nieuws ging als een lopend vuurtje door het dorp.”

De aandacht voor deze vrouw deed wat met de gemeenschap, merkte Mona. “In moslimgemeenschappen als deze hebben de mannen het doorgaans voor het zeggen. Maar tijdens de ceremonie voor de afsluiting van ons project vroeg de dorpsleider deze oude vrouw voor te gaan in gebed. Dat maakte een diepe indruk op mij.”

Vrouw met haar kinderen in haar nieuwe huis

Veerkracht

Willem: “Wat mij trof was de veerkracht van de bevolking. Het is een sterk volk dat positief in het leven staat. Het viel me ook op dat er hulp kwam van andere Indonesische eilanden. En er is één beeld dat ik niet zal vergeten. Op Lombok kwam ik bij een ingestort huis, waar mensen omgekomen waren. Maar een tweejarig kind stond precies in het midden van (twee aan weerszijde) ingeklapte muren. Hij speelde daarna op de puinhopen. Wat een wonder. Ik ben heel dankbaar voor de betrokkenheid en inzet van alle donateurs, kerken, ondernemers en anderen die de noodhulp en wederopbouw in Indonesië mogelijk hebben gemaakt. Terima kasih!”