Nieuwe hoop voor Irak

Als reactie op het enorme leed en de verwoesting die terreurgroep IS veroorzaakte, begon ZOA in 2014 met het verlenen van hulp in Irak. Nu, tien jaar later, beëindigen we daar ons werk, omdat ons mandaat erop zit. ZOA-programmadirecteur Edwin Visser zegt met dankbaarheid: “Honderdduizenden mensen in Irak hebben we nieuwe hoop mogen geven.”

27 mei 2024

ZOA verlaat Irak na tien jaar

‘Onze aanwezigheid gaf écht hoop te midden van verwoesting’

Ontheemden van Iraakse oorlogen en de bezetting van IS, Syrische vluchtelingen, mensen die na hun vlucht terugkeerden naar huis en gastgemeenschappen: voor hen was ZOA er met noodhulp en bij de wederopbouw van hun bestaan. Dit deden we sámen met de bevolking in Koerdistan, Mosul, Hamdaniya, Bagdad en Anbar.

Brood bij de bakker

ZOA begon in de vlakten van Nineve met het geven van voedsel, schoon drinkwater, sanitaire voorzieningen, geld en onderdak aan ontheemden, die op de vlucht waren geslagen voor IS. Na de bevrijding van Mosul in 2017 hielp ZOA bij de heropening van een bakkerij, op dat moment de enige plek in West-Mosul waar je brood kon kopen. Dit markeerde het begin van de ondersteuning van repatrianten bij hun terugkeer.

Zo hielpen we ondernemers om hun bedrijfjes te heropenen, waardoor de lokale economie een nieuwe impuls kreeg. “De derde en meest beslissende mijlpaal was ZOA’s initiatief voor duurzaam herstel van levensonderhoud en vredesopbouw. Daarbij werden boeren, schoolkinderen, leraren, ouders en voogden getraind op het gebied van (klimaatbestendige) landbouw, psychosociale ondersteuning en preventie van geweldsextremisme”, vertelt John Panga, tot voor kort directeur van ZOA in Irak.

Waardigheid

De mentale impact hiervan is niet te onderschatten, geeft John aan. “Als Irakezen ons logo zagen, wisten ze dat mensen in Nederland aan hen dachten en om hen gaven. We toonden ons medeleven, verleenden hun waardigheid en hielpen zoals we onszelf zouden helpen. Onze aanwezigheid gaf écht hoop te midden van verwoesting.

Ook zette ZOA zich in voor kinderen die tijdens het conflict geboren waren en kinderen die veel trauma hebben opgelopen. ZOA creëerde één van de eerste kindvriendelijke ruimtes in het westen van Mosul, na de bevrijding in 2017. Activiteiten in die centra hielpen kinderen hun trauma’s te verwerken.”

Pootaardappelen

John heeft heel veel Irakezen ontmoet die van die hoop kunnen getuigen. “Ik ontmoette twee jaar geleden een boer in het zuiden van Bagdad. Hij klaagde: niets deugde meer en hij gaf het boeren bijna op. Maar ZOA trainde hem in moderne irrigatiemethoden. Hij kreeg een irrigatiepakket en Nederlandse pootaardappelen, en werd gekoppeld aan een aardappelchipsfabriek waar hij zijn oogst met goede winst kon verkopen. Toen ik hem laatst bezocht, zei hij dat hij weer perspectief zag!”

Een ander voorbeeld. “Tijdens een afscheidsfeestje van ZOA ontmoette ik een leraar uit Mosul. Hij had nooit ingezien dat religieus extremisme het vredesproces in de weg stond. Maar na het bestuderen van het leerplan om extremisme tegen te gaan, zei hij: ‘Het is een langzaam proces om af te leren wat we door de eeuwen heen hebben aangeleerd, maar ik begrijp nu dat dit niet nuttig was voor onze samenleving. Onze denkwijze leidde tot wantrouwen binnen de gemeenschap. Ik dank ZOA voor het in gang zetten van deze subtiele maar positieve verandering in onze volgende generatie.’”

Veerkrachtig

Het moment van vertrek is altijd een lastige, maar ons mandaat zit er in Irak op. We zijn er namelijk voor mensen die alles kwijt zijn geraakt door een oorlog of een ramp. We bieden noodhulp en blijven trouw door te helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan. Net zolang totdat zij zichzelf weer kunnen redden.

John beaamt dat: “Ontheemden die teruggekeerd zijn, zijn enorm veerkrachtig bij het opbouwen van hun leven. Ook zie ik dat bijvoorbeeld de overheid en het maatschappelijk middenveld hun schouders onder de wederopbouw zetten. Inmiddels heeft het land zijn eigen middelen om bij te dragen aan duurzaam herstel en ontwikkeling. En lokale organisaties kunnen nu uitstekend zelf het werk van ZOA voortzetten.”

Onvergetelijk

ZOA-programmadirecteur Edwin Visser: “We kunnen ons programma in Irak afsluiten met opgeheven hoofd, dankbaar en nederig, omdat we zoveel konden betekenen voor honderdduizenden mensen in Irak. We hebben hun hoop kunnen geven. Dankzij onze zeer toegewijde medewerkers in Irak. Maar ook dankzij onze trouwe achterban – particulieren, kerken, ondernemers en donoren in Nederland – die met gulle bijdragen hebben bijgedragen aan de wederopbouw van Irak. Onvergetelijk!”

Lees hoe het werk van ZOA toch doorgaat in Irak