Misschien herken je het wel. Het gevoel dat je in een ingewikkelde spagaat leeft. Voor veel van ons is het leven behoorlijk comfortabel. We hebben een huis. Een gevulde koelkast. We kunnen zelfs op vakantie. Tegelijkertijd is er wereldwijd van alles aan de hand. Oorlog, geweld, onrecht; het komt allemaal je huis binnen via krant, televisie en internet.
Geen garanties
Tot onze verbijstering vindt dit momenteel ook nog eens heel dichtbij plaats. In ons eigen continent, in Oekraïne. Het duwt ons met de neus op de feiten: er zijn geen garanties. Alles wat we nu normaal vinden, zoals vrede, veiligheid en vrijheid kunnen zomaar voorbij zijn. Ik heb heus geen zwartgallige kijk op de wereld. Sterker nog, ik ben over het algemeen vrij goedgemutst. Ik zie graag wat er wel mooi is, en welke mensen deugen (volgens mij de meeste).
Schijnwerkelijkheid
Maar ik steek mijn kop niet in het zand. Als ik me zou afsluiten van alles wat lelijk is in de wereld, zou ik in een schijnwerkelijkheid leven. Dat wil ik niet. Maar ik leef wel met de vraag: hoe kun je je laten raken door het lijden, zonder er aan onderdoor te gaan? Of cynisch te worden? Want het wereldleed is echt te groot om te dragen op onze schouders. Hoe vind je hierin een juiste balans?
Teflonpan
Ik las kortgeleden een mooi citaat van een Amerikaanse auteur Jeff Chu, dat bij mijn zoektocht aansluit. Hij gebruikte het beeld van de teflonpan. Zo’n pan met een speciale laag waar alles vanaf glijdt. Hij zei iets in de geest van: ‘Je hart moet geen teflonpan worden. Je wilt nooit zo verharden dat je niks meer voelt. Want je hart, dát waarmee je voelt en waardoor je geraakt wordt, is je door God gegeven.’
Mee-lijden
Kennelijk is ‘je kunnen laten raken’ precies de bedoeling van God. Ook al is dat pijnlijk en oncomfortabel. Toen ik in gesprek met iemand mijn worsteling hierover deelde, zei ze dat je ‘raken’ ook kunt zien als mee-lijden. Als ik geraakt wordt door de indringende beelden en schrijnende verhalen, lijd ik mee met mensen die op de vlucht zijn. Dat meelijden stopt natuurlijk niet bij het voelen van een emotie.
Actie
Die emotie kan wel een motor zijn om in actie te komen. Dit zie je bijvoorbeeld ook in de bereidheid van zoveel mensen om vluchtelingen uit Oekraïne te ondersteunen. Voor mij betekent dit dat ik geld geef en bid voor het lijden dat ik zie. Mee kunnen lijden met een ander is ook een wezenlijk kenmerk van empathie. En als we iets nodig hebben in deze wereld waar veel onrecht is, is het wel dat. Hoe pijnlijk dus soms ook, dit is waarom ik me wil blijven laten raken door mensen op de vlucht.
Annemarie van den Berg-Nap (1976) is freelance journalist en cultureel antropoloog. Ze blogt voor o.a. EO-Lazarus en mijnkerk.nl over thema’s als recht/onrecht, en de relevantie van het christelijk geloof in deze tijd.